κόρακας

I

Ονομασία τριών οικισμών.

1. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 10 μ., 6 κάτ.) στην πρώην επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς του νομού Λακωνίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Βοιών.

2. Ακατοίκητος πεδινός οικισμός (υψόμ. 120 μ.) του νομού Λαρίσης. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νομού, 17 χλμ. ΒΑ της Λάρισας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Νέσσωνος.

3. Οικισμός (34 κάτ.) του νομού Ρεθύμνης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Φοίνικα.

II

(Αστρον.). Μικρός αστερισμός στο νότιο ημισφαίριο, ανάμεσα στους αστερισμούς της Παρθένου, του Κρατήρα, της Ύδρας και του Ζυγού. Το λαμπρότερο άστρο του, το β του Κ., έχει αστρικό μέγεθος 2,7 και απέχει από τη Γη 108 έτη φωτός. Μεσουρανεί στις 15 Μαΐου πάνω από τον νότιο ορίζοντα της Αθήνας. Διεθνώς ονομάζεται Corvus και συμβολίζεται Crv.

* * *

-α και -άκου και κόραξ, -ακος, ο (ΑM κόραξ, -ακος)

1. ονομασία, κοινή σήμερα, πτηνών που σύμφωνα με τη σύγχρονη ταξινόμηση ανήκουν στην οικογένεια κορακίδες (α. «μόνον κρωγμός κόρακος ηκούσθη κάπου», Παπαδ.

β. «ὃς οὐ συνίει κόραξι καὶ λύκοις χαριζόμενος», Λουκιαν.)

2. καμπυλωτό ραμφοειδές σιδερένιο μηχάνημα που χρησιμεύει ως μάνταλο θύρας

3. αγκιστροειδές σιδερένιο όργανο, γάντζος, αρπάγη

4. καθετί που προεξέχει και μοιάζει με το ράμφος τού ομώνυμου πτηνού

5. φρ. «(άι) στον κόρακα» ή «ἐς κόρακας»

(ως κατάρα) στον διάβολο («ἐξελῶ σ' ἐς κόρακας ἐκ τῆς οἰκίας», Αριστοφ.)

νεοελλ.

1. (αοτρον.) μικρός αστερισμός τού νότιου ημισφαιρίου που βρίσκεται μεταξύ τών αστερισμών τού Κρατήρος, τής Παρθένου, τής Ύδρας και τού Ζυγού

2. ναυτ. κοινή ονομασία τών δύο ακρότατων τμημάτων τών πλοίων, ιδίως τών ξύλινων ιστιοφόρων και τών λέμβων

3. λίθος τοίχου που προεξέχει και χρησιμεύει στη σύνδεση με άλλον κτισμένο τοίχο

4. φρ. α) (γι' αυτούς που ενοχλούν με τις φωνές ή με τον βήχα τους) «κόρακας να σέ κόψει» ή «βγάλε τον κόρακα» — βούλωσέ το, σκασμός

β) «έφαγε τον κόρακα» — έφαγε υπερβολικά

γ) «κόρακος σκοπή»

ναυτ. σκοπιά στο κατά το δυνατόν υψηλότερο μέρος τού πρωραίου ιστού, αλλ. κορακοφωλιά

5. παροιμ. α) «κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει» — υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ πονηρών και κακόβουλων ανθρώπων

β) «όταν ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι» — λέγεται για περιπτώσεις που είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί κάτι

γ) «από τον κόρακα κρα μόνο θ' ακούσεις» — από κακό άνθρωπο μην περιμένεις καλά λόγια ή πράξεις

αρχ.

1. είδος μεγάλου υδρόβιου πτηνού («καὶ ὁ καλούμενος κόραξ

οὗτος δ' ἐστὶ τὸ μέγεθος μὲν οἷον πελαργός, πλὴν τὰ σκέλη ἔχει ἐλάττω», Αριστοτ.)

2. ονομασία αστερισμού

3. πολιορκητική μηχανή με σχήμα μεγάλης αρπάγης που χρησίμευε για κατεδάφιση τειχών

4. είδος βασανιστήριου οργάνου

5. καμπυλωτή αιχμή χειρουργικού εργαλείου

6. το ράμφος τού πετεινού

7. είδος ψαριού

8. παροιμ. «λευκὸς κόραξ» — λεγόταν για κάτι ανήκουστο.

[ΕΤΥΜΟΛ. Ανάγεται σε ΙΕ ρίζα *ker- / *kor, προϊόν ηχομιμήσεως. Συνδέεται με άλλα ονόματα πουλιών που ανάγονται στην ίδια ρίζα, όπως τα ελλ. κόραφος*, κορώνη και τα λατ. corvus «κοράκι», cornix «κορώνη». Η κατάλ. -αξ, συνήθης στην αρχ. καθομιλουμένη, πιθανόν να προήλθε από θ. παρεκτεταμένο με φωνηεντικό -n-, που εμφανίζεται επίσης στα κόραφος, cornix (< *kor-n-).

ΠΑΡ. κοράκι(ον), κορακίας

αρχ.

κορακεύς, κορακησία, κορακήσιον, κορακίας, κορακίσκος, κορακιστί, κορακώ, κορακώδης, κοραξός

αρχ.-μσν.

κορακίνος

μσν.

κορακικώς, κορακούδι

νεοελλ.

κορακόπουλο.

ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) κορακοειδής, κορακόφωνος

νεοελλ.

κορακόβηχας, κορακοζώητος, κορακόζωος, κορακοκέφαλος, κορακόμορφος, κορακοφωλιά. (Β' συνθετικό) νυκτικόραξ (νυχτοκόρακας)

αρχ.

οστοκόραξ, παιδοκόραξ, πετροκόραξ, πυρροκόραξ

νεοελλ.

μαυροκόρακας, φαλακροκόρακας].